آیا داعش بازگشته است؟

پیش‌روی های تازه داعش در غرب عراق و استان انبار، اوضاع عراق را دوباره در شرایط بحرانی قرار داده است. تروریست ها روز گذشته اعلام کردند که موفق شده اند به طور کامل شهر رمادی مرکز استان عمدتا سنی نشین انبار را تصرف کنند. سقوط رمادی پس از ماه ها عقب نشینی داعش در عراق نگرانی ها را افزایش داده است. به گزارش فرارو، در پی انتشار اخبار سقوط شهر رمادی گزارش شده است که نیروهای حشد الشعبی، بسیج مردمی شیعیان برای بیرون راندن نیروهای داعش راهی این منطقه شد‌ه‌اند. روز گذشته اعلام شد که شهر عمدتا سنی نشین رمادی در مرکز عراق به دست نیروهای داعش افتاده است. اما وزارت دفاع آمریکا این خبر را تکذیب کرد و گفت که همچنان نبردها ادامه دارد. با این حال گزارش ها از تخیله شهر رمادی توسط نیروهای ارتش عراق حکایت دارد. داعش به محض استقرار در رمادی اعدام دسته جمعی به عنوان تاکتیک رعب و وحشت در بین سایر مدافعان عراقی را اجرا کرده است. مقامات عراقی می گویند در دو روز اول ورود داعش به رمادی ۵۰۰ نیروی امنیتی و مدافع شهر اعدام شده اند. گفته می شود حمله داعش به مرکز استان انبار ۱۴۰هزار نفر را اواره کرده است. ناظران می گویند که تصرف رمادی توسط داعش مهمترین دستاورد این گروه تروریستی پس از حضور در منطقه شمالی در عراق و چند شهر از جمله موصل بوده است. روز گذشته در پی اعلام خبر احتمال سقوط رمادی، حیدر عبادی نخست وزیر عراق، با دعوت از نیروهای مستقر در این شهر به مقاومت، از نیروهای حشد شعبی هم خواسته بود آماده اعزام به رمادی باشند. در جریان آزادسازی تکریت که به تصرف داعش در آمده بود، نیروهای حشد شعبی (بسیج مردمی شیعیان) نقش مهمی در آن عملیات داشتند. امروز رسانه های عراقی اعلام کردند که نزدیک به ۳ هزار نیروی حشد شعبی وارد استان انبار شدند. از سوی دیگر «صباح کرحوت» رئیس شورای استانداری الانبار اعلام کرد که این شورا در نشست روز گذشته خود با ورود نیروهای شعیه به میدان‌های نبرد در الانبار موافقت کرد. مهمترین گروه عضو حشد شعبی، سپاه بدر است که فرماندهی آن را هادی عامری بر عهده دارد. گزارش ها از این حکایت می کند که هادی عامری وارد استان انبار شده است. رمادی، مرکز استان انبار، بزرگترین استان عراق در ۱۱۰ کیلومتری غرب بغداد واقع شده است و از زمان سقوط صدام حسین، یکی از پایگاه‌های شورشیان سنی بوده است. یکی از تهدیداتی که پس از تصرف رمادی توسط داعش وجود حمله احتمالی این گروه تروریستی به دو پایگاه هوایی مهم ارتش عراق یعنی حبانیه در شرق رمادی و پایگاه هوایی عین الاسد در غرب رمادی است. آیا داعش بازگشته است؟ حمله داعش به رمادی ۱۴۰ هزار نفر را آواره کرده است پیش روی داعش تاکتیکی است با توجه به اتفاقات ذکر شده در جبهه استان انبار عراق ماشاالله شمس الواعظین تحلیلگر مسائل خاورمیانه در گفت‌و‌گو با فرارو پیروزی‌های داعش در رمادی را پیروزی تاکتیکی دانست و گفت: باید به این موضوع توجه داشته باشیم که بخش قابل توجهی از فرماندهای سابق رژیم بعث عراق در میان نیروهای کلیدی و طراحان نظامی داعش قرار دارند و نقشه‌ها و راهبردهای عملیاتی و استراتژی‌های داعش را تدوین می‌کنند. وی افزود: تاکتیک این نیرو‌ها که داعش روی آن‌ها بسیار تکیه می‌کند این است که وقتی در جایی شکست می‌خورند بلافاصله نیروهای خود را به دور‌ترین نقطه می‌برند تا ارتش عراق را با کثرت عملیات و پراکندگی مواجه کنند. آن‌ها بعد از تکریت به رمادی در غربی‌ترین نقطه رفته‌اند لذا این پیروزی در استان انبار برای داعش تاکتیکی است و استراتژیک نیست. این کار‌شناس مسایل خاورمیانه در مورد اینکه آیا این پیروزی‌های تاکتیکی به معنی زنده شدن و پویایی دوباره داعش است، گفت: خیر این طور نیست اما باید پذیرفت که آن‌ها از نظر تنوع تاکتیکی افراد باهوشی هستند و می‌توانند بلافاصله پس از یک شکست خود را جمع و جور کرده و در محل دیگری ارتش عراق را تحت فشار قرار دهند. شمس الواعظین ادامه داد: خاطرم هست که حیدرالعبادی گفته بود که شمارش معکوس برای عملیات موصل آغاز شده است اما این طور نشد چون داعش توانست که نیروهای ارتش عراق را پراکنده کند. موصل کجا و رمادی کجا؟ حدود ۲۷۰ کیلومتر فاصله دارند. بنابراین ارتش عراق را واداشتند که بر روی موصل که کانون قدرت داعش است تمرکز نکنند. به گفته وی؛ بمباران هوایی برخی خطوط مواصلاتی از سوی نیروهای ائتلاف بین المللی نشان می‌دهد که داعش نیروهای خود را مدام جا به جا می‌کند و همه این‌ها نشانه‌های انعطاف پذیر بودن آن ها است. ارتش داعش مانند یک ارتش کلاسیک برای حرکت نیاز به زمان زیاد، راه‌های مواصلاتی، ترابری عظیم و… ندارد و خیلی ساده جابه جا می‌شود از همین رو پیروزی‌های تاکتیکی آن از طرف حریف قابل مهار است. وی در پاسخ به این پرسش که آیا موقعیت استراتژیک رمادی، نشان می دهد که این موفقیت مهم است، گفت: بله، رمادی از نظر استراتژیک بسیار مهم است زیرا به شاهراه‌های عراق متصل است و تسلط روی آن به خاطر اینکه در مرز سوریه قرار داد قابل توجه است. شمس الواعظین در مورد اینکه آیا نزدیکی رمادی به بغداد می‌تواند نشانه برنامه داعش برای حمله به پایتخت عراق باشد، گفت: داعش به هیچ عنوان در طراحی‌های خود عملیات در بغداد را در نظر نمی‌گیرد و تهدید خطوط مواصلاتی منتهی به بغداد، گسترش عملیات‌های انتحاری در آنجا و… نیز با هدف ایجاد سستی در خطوط دفاعی حریف است. این کار‌شناس مسایل منطقه با بیان اینکه داعشی‌ها این کار‌ها را تعمدی انجام می‌دهند، گفت: آن‌ها می‌توانند در رمادی مسلط شوند اما توان و نیروی تسلط بر بغداد را ندارند. فراموش نکنید که آمریکا برای تصرف بغداد از ارتش بزرگی با نیروهای آتش گسترده و حدود ۱۲۰ هزار نیروی زمینی و… استفاده کرد لذا باید مطمئن بود که داعش توان تهدید بغداد را ندارد. وی با تاکید بر این هدف داعش حفظ تسلط بر مادی است، گفت: آن‌ها علاقه‌مند هستند که خطوط مواصلاتی به موصل را حفظ کرده و از یک سو کانون دولت خودخوانده اسلامی و از سوی دیگر شریان حیاتی خود که‌‌ همان جا به جایی نیرو‌ها است، مورد تهدید قرار ندهند. وی در ادامه گفت: به اعتقاد من بعید است که الان یا حتی در آینده به فکر تهدید بغداد بیافتند زیرا اگر توان تهدید یک پایتخت را داشتند در دمشق – با توجه به توان بیشتری که اپوزوسیون مسلح در سوریه و نزدیکی مسافتی و… به آن‌ها می‌داد – این کار را می‌کردند. شمس الواعظین اضافه کرد: دلیل دیگری که اعتقاد دارم فکر حمله به بغداد در مخیله داعشی‌ها نمی‌گنجد این است که جبهه‌های دیگر آن‌ها مانند تکریت، رمادی و… شعله ور است و این یعنی نیاز به نیرو، آتش و مهمات، خطوط مواصلاتی و… ادامه دارد و حفظ این جبهه‌ها مهم‌تر از پیشروی به سمت بغداد است. این کار‌شناس مسائل منطقه در مورد اینکه نزدیکی رمادی به پایگاه‌های نظامی ارتش عراق چقدر اهمیت دارد، گفت: این‌ها نکات قابل توجهی است. الان یکی دو تا از پایگاه‌های نیمه استراتژیک عراق تحت محاصره است و حیدرالعبادی خواسته تا نیروهای کمکی بیشتری برای خروج از این محاصره اعزام شود. به عبارت دیگر باید گفت که اگرچه پراکندگی و وسعت عملیات داعش تهدید کننده نیست اما آزار دهنده است. وی افزود: کافی است یک نیروی عملیاتی پرتحرک یا به عبارتی بزن و بگریز ۳۰۰، ۴۰۰ نفری به یک پادگان مهم و استراتژیک ارتش عراق حمله کند تا ارتش را تحت فشار گذارند. این‌‌ همان تاکتیکی است که داعش از آن استفاده می‌کند و برایشان ثمربخش بوده است. به گفته وی مشکلی که این تاکتیک برای نیروهای داعش ایجاد می‌کند این است که عملیات پراکنده موجب تلفات بیشتر و کاهش پتانسیل برای حفاظت از مناطق تحت تصرف‌اش می‌شود. شمس الواعظین در پاسخ به این پرسش که چرا طراحان عملیات داعش به این نکته توجه ندارند، گفت: آن‌ها این موضوع را می‌فهمند اما برای نجات از خطرات تکیه بر یک کانون قابل دسترس و هدف قرار گرفتن آن به این شیوه عمل کرده و از تاکتیک عملیات پراکنده بهره می‌گیرند و حریف را در یک باتلاق وسیع گرفتار می‌کنند. وی ادامه داد: نیروهای داعش چابک و چریک هستند اما یک ارتش کلاسیک رفتار مشابه آن‌ها ندارد و اگر بخواهد شب را در صحرا بماند با مشکلاتی مانند ساخت خاکریز و… مواجه می‌شود بنابراین نیروهای داعش به سرعت پراکنده می‌شوند و حریف را در معرض عملیات فرسایشی قرار می‌دهند تا ارتش عراق در نتیجه این عملیات فرسایشی از موصل و رمادی صرف نظر کند و یا آن‌ها را از اولویت خود خارج کند. آیا داعش بازگشته است؟ نیروهای عراقی در حال عقب نشینی از رمادی دیده می شوند این جنگ سرزمینی است، نه فرقه ای این کار‌شناس مسائل خاورمیانه در پاسخ به پرسش دیگری مبنی اینکه تبعات درگیر شدن نیروهای داعش با نیروهای کمکی شیعه که حیدرالعبادی خواستار ورود آن‌ها به رمادی شده است، چیست؟ گفت: به نظر من هواداران معنوی و قراردادی داعش در کشورهای عربی خلیج فارس به این موضوع می‌پردازند و این جنبه را دنبال می‌کنند. وی با تاکید بر اینکه این جنگ اساسا سرزمینی است و رویکرد فرقه ای ندارد، گفت: آن‌ها با تبلیغات به این جنگ رنگ و بوی فرقه ای می‌دهند تا بتوانند جهان اهل سنت را به سمت خود جلب کرده و نوعی حمایت و دلسوزی توام با کمک‌های مالی و… دریافت کنند. شمس الواعظین در ادامه گفت: مردم اهل سنت نیز به خاطر وحشی‌گری‌ها، ترور‌ها و خشونت‌های عریان با داعش همدردی نمی‌کنند و آن‌ها در حقیقت فاقد پایگاه مردمی هستند اما از آنجایی که نیروهای داعش می‌دانند ممکن است بسیج مردمی به حرکت درآمده از استان‌های نجف، بصره، بغداد و.. به سمت رمادی رود وارد فاز تبلیغات در این حوزه می‌شوند. وی با اشاره به فعالیت گسترده نیروهای داعش در فضای مجازی گفت: این‌ها قبل از شروع یک عملیات از تبعات آنکه احتمالا سوزاندن خانه‌ها، غارت و… است، صحبت می‌کنند. روشن است که در رمادی چنین اتفاقی نمی‌افتد و به نظر من باید این نگاه را از افکار عمومی پاکسازی کرد. به گفته این کار‌شناس مسایل منطقه ارتش عراق باید بتواند با اتکا به همه نیروهای خود موصل را پاکسازی کند. این ارتش توان این کار را داد و حتی می‌تواند با استعانت از بسیج مردمی در این زمینه اقدام کند. علم به این موضوع است که سبب شده برخی با بهره گیری از تبلیغات افکار عمومی را نسبت به نیروهای بسیج مردمی بدبین کنند. اگرچه سابقه این نیرو‌ها نشان می‌دهد که در مواردی تعرض‌هایی صورت گرفته اما این‌ها سیستماتیک نبوده و نباید با تکیه بر اقدامات فردی اصل ماجرا که‌‌ همان هدف پاکسازی سرزمین‌های اشغال شده است را با بدبینی دید.