آرای «صدر» در انتخابات عراق به معنای موفقیت عربستان نیست

خبرگزاری فارس، انتخابات پارلمانی عراق (۱۲ می؛ ۲۲ اردیبهشت گذشته) در ۱۸ استان عراق برگزار شد و پس از اعلام نتایج ائتلاف «سائرون» با ۵۴ کرسی در صدر قرار گرفت و پس از آن به ترتیب ائتلاف «الفتح» با ۴۷ کرسی، ائتلاف «النصر» با ۴۲ کرسی، ائتلاف «دولة القانون» با ۲۶ کرسی، حزب دموکرات کردستان با ۲۵ کرسی، ائتلاف الوطنیة با ۲۱ کرسی و جریان «الحکمة الوطنی» با ۲۰کرسی، در رده‌های بعدی قرار گرفتند.

در مجموع ۳۲۹ کرسی، عرب‌های سنی ۳۵ کرسی و کردها بیش از ۵۰ کرسی کسب کردند.

پیروزی ائتلاف‌های شیعی در عراق در این دور از انتخابات عراق نیز کاملا قابل پیش‌بینی بود. پیروزی چشم‌گیر ائتلاف سائرون به رهبری «مقتدی صدر» و ائتلاف الفتح به رهبری «هادی العامری» از فرماندهان ارشد الحشد الشعبی در این انتخابات موجب شد تا سعودی‌ها و آمریکایی‌هایی که  سالهاست به منظور تغییر حاکمیت در عراق، هزینه می‌کنند اما هنوز موفق نشده‌اند، مهره‌های مطلوب خود را به قدرت برسانند، این‌بار سناریوی ایجاد تفرقه را پس از برگزاری انتخابات نیز ادامه دهند. اختلاف میان برخی از شخصیت‌های حاضر در ائتلاف‌های شیعی با یکدیگر، موجب شد تا این فرصت به عربستان و آمریکا داده شود تا سیاست دایمی  تفرقه بیانداز و حکومت کن خود را ادامه دهند.

در همین راستا، رسانه‌های معاند وحدت کشور عراق، با بازخوانی سفر چندین ماه پیش «مقتدی صدر» به عربستان سعودی، تلاش کردند تا این‌چنین القاء کنند که این انتخابات، پیروزی عربستان و شکست ایران در عراق بوده است. این در حالی است که جریان صدر بارها اعلام کرده است که روابط پایداری با ایران دارد و به عربستان درباره اقدامات شتاب‌زده این‌چنین هشدار داده و اعلام کرده است که اساسا مخالف دخالت خارجی در امور عراق است. درست است که صدری‌‌ها اکثریت نسبی را در این انتخابات کسب کرده‌اند اما نمی‌توانند به تنهایی دولتی تشکیل دهد و ناچارند با سایر نیروهای سیاسی ائتلاف کند. به همین دلیل نیز برخی تلاش دارند تا به اختلافات داخلی و جزئی میان برخی از این ائتلاف‌های پیروز در انتخابات دامن بزنند، تا مانع تشکیل دولتی کارآمد و قدرتمند در عراق شوند.

در سایه گمانه‌زنی‌های متعدد درباره ساختار کمیسیون اکثریت در پارلمان عراق که در نهایت نامزد نخست‌وزیر را انتخاب خواهد کرد و نیز پررنگ  شدن ادعای پیروزی عربستان در انتخابات عراق، خبرگزاری فارس به منظور روشن شدن این مسئله برای مخاطبان خود، با «سعد الله زارعی» کارشناس ارشد مسائل غرب آسیا، گفت‌وگویی ترتیب داده است.

آقای زارعی با رد ادعای پیروزی عربستان در عراق می‌گوید که در واقع عربستان در عرصه انتخابات عراق شکست خورده و نتوانسته مهره‌های مطلوب خود را به سرانجامی برساند زیرا هیچ یک از طیف‌های نزدیک به عربستان کرسی قابل ملاحظه‌ای در انتخابات اخیر نداشته‌اند و در مقابل طیف‌هایی که در دوره پیش نیز پیروز بودند، بار دیگر در رده‌های نخست قرارگرفتند لذا اگر در دوره‌های پیشین انتخابات در عراق گفته می‌شد که ایران پیروز انتخابات بوده، امروز نیز باز همان تعبیر می‌تواند درست باشد.

۱-  آیا نخست‌وزیر جدید عراق، شخص جدیدی خواهد بود و پروسه این انتخاب مانند دوره پیش طولانی است؟

انتخاب نخست وزیر در عراق باید در دو فراگرد شیعی و ملی صورت گیرد. در فراگرد شیعی احزاب و گروه‌های شیعی باید روی نخست‌وزیر به توافق برسند. با توجه به اینکه تعداد کرسی‌های گروه‌های پیروز در انتخابات به هم نزدیک است، باید حتما ائتلاف دیگری صورت گیرد تا عملا نخست‌وزیر انتخاب شود. در فراگرد ملی، نامزد نخست‌وزیری باید در مجلس نصف +۱ رای را کسب کند. بر اساس قانون اساسی عراق نخست‌وزیر باید نصف +۱ رای و رئیس‌جمهور دو سوم آراء مجلس را کسب کند. لذا هر کس که می‌خواهد نخست‌وزیر شود، حداقل باید رای بخشی از کردها و بخشی از اهل سنت را کسب کند. این مسئله نشان می‌دهد که فرایند انتخاب نخست‌وزیر، فرایندی زمان بر است.

این طولانی بودن پروسه انتخاب نخست‌وزیر برای اولین بار نیست و در دوره‌های پیشین و بر سر انتخاب آقای «نوری المالکی» و «حیدر العبادی» نیز، شاهد این تاخیر در انتخاب نخست‌وزیر بودیم. امادر پاسخ به بخش دیگری از سوال شما باید بگویم که شواهد و قرائن حاکی از آن است که به احتمال زیاد آقای العبادی برای بار دوم نخست‌وزیر خواهد شد اما مسلما ترکیب کابینه عوض خواهد شد. با توجه به اینکه گروه‌هایی قبلا با توجه به میزان رای حاصله در انتخابات کرسی‌های بیشتری در پارلمان و دولت داشتند، اکنون نیز با همین معیار، تغییرات ضروری در ترکیب کابینه و دولت صورت خواهد گرفت.

۲-  از همان آغاز اعلام نتایج اولیه انتخابات برخی اعلام کردند که این انتخابات پیروزی عربستان و شکست برای ایران است. تحلیل شما در این‌باره چیست؟ آیا با قدرت گرفتن جریان صدر، رقبای منطقه‌ای ایران هم در عراق قدرت گرفته‌اند؟ مثل عربستان و امارات؟

اگر رأی صدر به معنای پیروزی عربستان باشد، باید بگوییم که عربستان از سال ۲۰۰۴ تا به امروز برنده عرصه سیاسی عراق بوده، چون صدری‌ها همواره رای قابل ملاحظه‌ای را در طول انتخابات کسب کرده‌اند. در پارلمان کنونی نیز که تنها چند روز به عمرش باقی‌مانده، صدری‌ها حدود ۳۵ کرسی دارند و در دولت زمانی صدری‌ها ۶ وزیر داشتند و اکنون نیز ۵ وزیر دارند. بنا براین نمی‌توان گفت که صدری‌ها جدیدا به قدرت در عراق نزدیک شده‌اند. تمامی ائتلاف‌هایی که در این دور از انتخابات به رای قابل ملاحظه‌ای رسیده‌اند، یعنی سائرون، الفتح، النصر، دولة القانون و حکمت ملی هیچکدام جدید نیستند. برخی حکمت ملی را جدید می‌دانند اما این جریان در واقع منشعب از مجلس اعلای اسلامی عراق است که در گذشته نیز در قدرت تاثیرگذار بوده است. لذا اگر در گذشته این تعبیر وجود داشته که دوستان ایران در عراق پیروز انتخابات بوده‌اند، اکنون نیز همین تعبیر می‌تواند درست باشد چون دقیقا همانها باز پیروز شده‌اند و طیف جدیدی اضافه نشده است. بله این ائتلاف‌ها در درون خود، تغییراتی داشته‌اند به عنوان مثال در درون این ائتلاف‌ها می‌بینیم که نامزدهای جوان‌تر جایگزین نامزدهای مسن‌تر شده‌اند ولی این مسئله صحت ندارد که طیف جدیدی به قدرت در عراق نزدیک شده باشد. حال در پاسخ به اینکه چرا چنین مسئله‌ای اساسا مطرح می‌شود، باید گفت که هدف این است که برخی می‌خواهند سوال و شک و شبهه ایجاد کنند، برخی را دلسرد، برخی را دلگرم و برخی را به اشتباه بیاندازند. در حالی که عربستان با وجود اینکه هزینه زیادی پرداخت کرد تا گروه «ایاد علاوی» را به جایی برساند، موفق نبود و پول‌های عربستان جواب نداد و همان طور که «فیصل قاسم» در روزنامه «القدس العربی» نوشت، عربستان بازنده انتخابات عراق بود.

۳-  برخی تلاش می‌کنند تا القاء کنند که صدر با ایران مخالف است و اظهارنظرهای برخی طرفداران جدی جریان صدر نیز به این مسئله دامن می‌زند به ویژه که مدتهاست حرفی از این طرفداران علیه عربستان شنیده نشده است.

دلیل عدم اشاره صدری‌ها به عربستان، این است که نفوذ عربستان در عراق، اساسا مطرح نیست تا کسی بخواهد بگوید نفوذ ایران در مقابل نفوذ عربستان! لذا در عراق از نفوذ ایران در مقابل نفوذ آمریکا سخن به میان می‌آید اما این نکته هم حائز اهمیت است که شیعیان در عراق به شدت تحت فشار جریاناتی هستند که آنها را متهم می کنند به اینکه آنها وابستگی سیاسی به ایران دارند و انگ عامل بودن به آنها زده می شود. لذا برخی رهبران سیاسی عراق برای پاسخ به این شبهه و اتهامات تاکید می کنند که ما مخالف دخالت آمریکا و ایران هستیم. اما جمهوری اسلامی ایران که دخالتی در عراق ندارد؛ حتی یک روستای عراقی در اختیار ایران نیست، ایران یک پایگاه نظامی هم در عراق ندارد. در انتخابات عراق، عراقی رای می‌دهد، در ائتلاف، عراقی ائتلاف می‌کند در تصمیمات خارجی، عراقی تصمیمات خارجی را می‌گیرد. بنابرین ایران دخالتی در عراق نمی‌کند. اما آمریکایی‌ها در عراق پایگاه دارند، گاهی عراقی‌ها را وادار می کنند تصمیم موردنظر آنها را بگیرند. آنها هستند که از طرف مردم عراق تصمیم می‌گیرند و بدون اطلاع دولت عراق، نقطه‌ای را بمباران می‌کنند. لذا به طور طبیعی وقتی مقامی در عراق می‌گوید که ما مخالف دخالت آمریکا و ایران هستیم در واقع می خواهد بگوید: مخالف دخالت آمریکا در عراقیم چون دخالت ایران اساسا مصداقیتی ندارد.

۴-  آیا صدر سیاست‌های ضدآمریکایی خود را ادامه خواهد داد یا با انعطاف بیشتری با آمریکایی‌ها برخورد می‌کند؟
مقتدی صدر و آمریکایی‌ها در یک مقطعی با یکدیگر جنگیده‌اند، تعدادی آمریکایی به دست صدری‌ها کشته شدند، تعدادی از صدری‌ها به دست آمریکایی‌ها به شهادت رسیدند. لذا طرفین کینه عمیقی از هم دارند زیرا خونی از دو طرف ریخته شده و هر دو طرف در کمینند که در جایی به هم آسیب بزنند. مخصوصا آمریکایی‌های کینه‌توز مترصد فرصتند که مقتدی صدر را به نوعی تحت فشار قرار دهند لذا بعید به نظر می‌رسد که در آینده این مسئله بین صدری‌ها و آمریکایی‌ها قابل حل و فصل باشد.

۵- دو گروه، پیروزی قابل ملاحظه‌ای داشتند. اول گروهای مقاومت در قالب ائتلاف فتح و دیگری، ائتلاف سائرون به رهبری صدر، این دو چه اختلافاتی با هم دارند که مانع همپیمانی آنها تا به این لحظه شده است؟ آیا در نهایت همپیمان می‌شوند؟

فرمولی که اکنون گروه‌های شیعی دنبال می‌کنند، فرمول همه با هم است. فرمول بعضی با بعضی نیست. همه باهم یعنی اینکه تمامی طیف‌های پیروز در انتخابات باید در فرایند انتخاب نخست‌وزیر و تشکیل مجلس شرکت داشته باشند. همین مسئله کار را دشوار می‌کند زیرا عملا وقتی قرار است همه این طیفها که در دوره پیش از انتخابات برای جذب آراء به یکدیگر اتهام زده‌اند و علیه یکدیگر موضع گرفته‌اند، در کنار یکدیگر به توافق برسند، زمان زیادی نیاز است. اما آنچه در جامعه عراق در حال پیگیری است ائتلاف سائرون با النصر یا ائتلاف الفتح با دولة القانون با الحکمة نیست، بلکه همه طیف‌ها بایست در این فرایند حضور داشته باشند.

به اعتقاد بنده طیف‌های شیعی با یکدیگر در نهایت به توافق می‌رسند اما ممکن است که در برخی از این ائتلاف‌ها کسانی باشند که در چارچوب فراکسیون اکثریت نمانند و راه خود را جدا کنند. مثلا در همین ائتلاف سائرون کمونیست‌هایی هستند… که ممکن است آنها راه خود را در پارلمان جدا کنند اما در نهایت آنچه محرز است این است که فراکسیون اکثریت در پارلمان عراق یک فراکسیون جامع خواهد بود. زیرا همه گروه‌های سیاسی بر این امر واقفند که کشورشان اکنون نیاز به انسجام و وحدتی دارد که جز با در کنار هم قرار گرفتن تمامی طیفها میسر نخواهد شد.